Nắm rõ cách kiểm tra độ sâu và độ chối cọc trong thi công đóng cọc bê tông giúp đảm bảo chất lượng móng, tránh lún lệch và thi công sai thiết kế.
Khi thi công móng bằng cọc bê tông, việc đóng cọc đạt đúng độ sâu thiết kế và đảm bảo độ chối tiêu chuẩn là yếu tố tiên quyết để công trình ổn định lâu dài. Tuy nhiên, không ít công trình thực tế đã gặp tình trạng cọc không đạt chiều sâu, hoặc dù đã đóng đủ chiều dài nhưng khả năng chịu tải kém do kiểm tra độ chối không đúng cách. Đây là nguyên nhân gây sụt lún, nứt móng, thậm chí phải thi công lại.
Trong bài viết này, Xây Dựng Nền Móng sẽ hướng dẫn chi tiết cách kiểm tra độ sâu và độ chối cọc theo tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành. Bạn sẽ nắm được quy trình đo lường, thiết bị cần có, cách đánh giá kết quả và xử lý khi kết quả không đạt yêu cầu. Bài viết phù hợp cho kỹ sư thi công, nhà thầu nền móng, đơn vị giám sát và cả chủ đầu tư cần theo dõi chất lượng công trình.
Kiểm tra độ sâu cọc bê tông trong thi công đóng cọc
Khi đóng cọc bê tông, độ sâu hạ cọc quyết định việc cọc có tiếp cận được lớp đất chịu lực hay không. Nếu cọc bị “cạn”, không đạt chiều sâu thiết kế, toàn bộ tải trọng công trình sẽ truyền vào lớp đất yếu – gây sụt lún nghiêm trọng. Do đó, kiểm tra độ sâu cọc là bước bắt buộc trong mỗi lần thi công đóng cọc.
Cách xác định độ sâu cọc:
Trong thực tế, độ sâu cọc được tính từ đỉnh cọc đến mũi cọc, tức là chiều dài toàn bộ phần đã được hạ vào đất. Có hai cách kiểm tra phổ biến:
- Theo số đoạn cọc và chiều dài từng đoạn:
Với cọc bê tông đúc sẵn (thường dài 6–8–12m), khi thi công sẽ đóng từng đoạn và nối lại. Ghi nhận tổng chiều dài các đoạn đã đóng là cách nhanh để xác định độ sâu. - Đo cao độ thực tế bằng máy thủy bình hoặc toàn đạc:
Nếu đã biết cao độ thiết kế đáy cọc và đỉnh cọc sau khi đóng, có thể tính được độ sâu bằng công thức:Độ sâu cọc = Cao độ mặt đất - Cao độ đỉnh cọc sau khi đóng
Thiết bị cần có:
- Máy thủy bình, máy toàn đạc (để đo cao độ)
- Thước thép, dây đo cọc
- Nhật ký hạ cọc để ghi chép từng đoạn
Lưu ý kỹ thuật:
- Trước khi thi công, phải kiểm tra lại chiều dài từng đoạn cọc.
- Khi nối cọc, cần đảm bảo nối đúng tâm và không bị lệch, ảnh hưởng đến độ sâu thực tế.
- Sau khi đóng xong từng cọc, nên đo lại cao độ đỉnh để tính được chính xác chiều sâu cọc đã hạ.
Kiểm tra độ chối cọc trong quá trình đóng
Độ chối cọc là chỉ số cho biết sức kháng của đất nền khi cọc không thể xuyên thêm dù tiếp tục đóng. Độ chối càng lớn nghĩa là đất nền càng chắc – cọc đã đến lớp chịu lực tốt. Nếu không kiểm tra kỹ độ chối, có thể cọc chưa đạt khả năng chịu tải như thiết kế dù chiều dài đã đủ.
Định nghĩa độ chối:
Theo TCVN 9393:2012, độ chối được tính bằng độ lún (mm) của cọc trong 10 nhát búa cuối cùng khi đóng bằng búa diesel, búa rung hoặc búa thủy lực.
Ví dụ:
- Nếu sau 10 nhát búa, cọc chỉ lún 5mm → độ chối cao → đất nền tốt
- Nếu sau 10 nhát búa, cọc lún 50mm → độ chối thấp → nền đất yếu
Cách kiểm tra độ chối cọc:
- Khi cọc gần đạt độ sâu thiết kế, bắt đầu đo độ lún sau mỗi 10 nhát búa.
- Dùng thước thép hoặc vạch đánh dấu cố định trên thân cọc để theo dõi mức lún.
- Ghi nhận kết quả lún (mm), sau đó đối chiếu với tiêu chuẩn kỹ thuật hoặc yêu cầu thiết kế.
Tiêu chuẩn đánh giá:
- Với nhà dân và công trình nhỏ, độ chối thường yêu cầu < 10 mm/10 nhát
- Với công trình lớn, độ chối yêu cầu khắt khe hơn (3–5 mm/10 nhát)
- Nếu sau 10–20 nhát mà cọc không lún thêm hoặc lún rất ít, thì coi như đạt độ chối
Các yếu tố ảnh hưởng đến độ chối:
- Loại búa đóng cọc: búa diesel, búa rung, búa thủy lực cho kết quả độ chối khác nhau
- Chiều dài và tiết diện cọc: cọc dài hơn, lớn hơn thì cần độ chối cao hơn để đảm bảo
- Địa chất nền: đất sét, đất pha cát, cát chặt hay đá ong sẽ cho độ chối khác nhau
Kết hợp đánh giá độ sâu và độ chối cọc
Chỉ khi đồng thời đạt độ sâu thiết kế và độ chối yêu cầu, cọc mới được coi là đã thi công đạt chuẩn. Một số tình huống cần lưu ý:
- Cọc chưa đủ độ sâu nhưng đã đạt độ chối: có thể nền đất tốt nằm nông hơn thiết kế, cần kiểm tra lại hồ sơ địa chất và xin điều chỉnh nếu hợp lý.
- Cọc đã đủ chiều sâu nhưng độ chối vẫn thấp: tiếp tục đóng thêm đến khi đạt độ chối, tránh tình trạng cọc “lửng” trong lớp đất yếu.
- Cọc không thể đóng sâu tiếp dù chưa đạt độ chối: có thể gặp vật cản (đá, cọc cũ…), cần khoan dẫn hoặc thay đổi giải pháp.
Mọi kết quả phải được ghi vào nhật ký thi công và có chữ ký của giám sát – đơn vị thi công.
Liên hệ Xây Dựng Nền Móng để được tư vấn và báo giá chi tiết:
Địa chỉ: Gia Lâm, Hà Nội
Điện thoại (hotline): 0961.394.633 – 0931.266.043
Email: Quangmcn@gmail.com
